ฝึกอ่านโน๊ตเปียโนพื้นฐาน เบื้องต้น

ทฤษฎีดนตรีเป็นพื้นฐานสำคัญ ของการเริ่มเรียนดนตรี ที่นักดนตรีทุกคนควรศึกษา โดยเฉพาะโน๊ตเปียโนพื้นฐาน ที่ควรอ่านได้อย่างคล่องแคล่ว เพื่อให้สามารถบรรเลงดนตรีได้แบบไม่ติดขัด สื่อสารกับผู้อื่นได้โดยไม่คลาดเคลื่อน และยังช่วยให้ต่อยอดจินตนาการ สร้างสรรค์ผลงานใหม่ได้แบบไม่รู้จบอีกด้วย

องค์ประกอบโน๊ตเปียโนพื้นฐาน

1.บรรทัดห้าเส้น

บรรทัดห้าเส้น (Staff) เป็นเส้นตรงจำนวน 5 เส้นที่ลากขนานกัน ด้วยระยะห่างที่เท่ากัน โดยเริ่มนับเส้นที่ 1 จากเส้นล่างสุด สามารถบันทึกโน๊ตได้ทั้งแบบคาบเส้น และระหว่างช่อง ซึ่งความพิเศษของโน๊ตเปียโน คือการมีบรรทัดห้าเส้นคู่ (Grand Staff) ที่โยงเชื่อมกันด้วยเครื่องหมายปีกกา (Brace) เพื่อให้ทราบว่า ต้องเล่นโน๊ตชุดบนและชุดล่างพร้อมกัน โดยชุดบนจะเป็นเสียงที่สูงกว่า ใช้มือขวาเล่น ส่วนชุดล่าง เสียงจะต่ำกว่า เป็นของมือซ้าย

2.เส้นน้อย

สำหรับบรรทัดห้าเส้น สามารถบันทึกโน๊ตได้เพียง 11 ตัวเท่านั้น ซึ่งหากต้องการเพิ่มตัวโน๊ต ที่ไม่สามารถระบุในบรรทัดได้ ให้ทำการขีดเส้นน้อย (Ledger Line) กำกับ แล้วเว้นระยะห่าง ให้เท่ากับช่องว่างของบรรทัดห้าเส้น

3.กุญแจประจำหลัก

กุญแจประจำหลัก (Clef) จะต้องแสดงไว้ ทางซ้ายสุดของบรรทัดเสมอ เพื่อให้ทราบว่า ชุดตัวโน๊ตนั้นเป็นของระดับเสียงใด เพราะกุญแจต่างกัน จะทำให้อ่านโน๊ตได้ต่างกัน ซึ่งในวงการเปียโนนั้น ปัจจุบันนิยมใช้เพียงกุญแจซอล (G Clef) / กุญแจเทรเบิล (Treble Clef) สำหรับช่วงเสียงสูง และกุญแจฟา (F Clef) / กุญแจเบส (Bass Clef) สำหรับช่วงเสียงที่ต่ำกว่า 1 คู่แปด (Octave)

4.ตัวกำหนดจังหวะ

การกำหนดจังหวะใน 1 ห้อง (Bar) จะเขียนกำกับด้วยตัวเลข 2 ตัวในแนวบน – ล่าง ที่ด้านหลังกุญแจประจำหลัก ซึ่งเลขตัวบน หมายถึงจำนวนจังหวะใน 1 ห้อง ส่วนเลขตัวล่าง หมายถึงตัวโน๊ต ที่กำหนดให้มีค่า 1 จังหวะ เช่น เลข 4 = โน๊ตตัวดำมีค่า 1 จังหวะ, เลข 8 = โน๊ตเขบ็ต 1 ชั้นมีค่า 1 จังหวะ

5.ตัวโน๊ต

การเรียนโน๊ตเปียโน ง่ายๆ ควรเริ่มจากการทำความรู้จักกับตัวโน๊ต (Note) ที่ช่วยบอกความสั้นยาวของเสียง และตัวหยุด (Rest) ที่แสดงเพื่อให้หยุดเล่น เทียบเท่ากับโน๊ตตัวนั้น ๆ ตามตาราง

•  โน๊ตตัวกลม (Whole note)
•  โน๊ตตัวขาว (Half note) มีค่าเท่ากับ 1/2 ของโน๊ตตัวกลม
•  โน๊ตตัวดำ (Quarter note) มีค่าเท่ากับ 1/4 ของโน๊ตตัวกลม
•  โน๊ตเขบ็ต 1 ชั้น (Eight note) มีค่าเท่ากับ 1/8 ของโน๊ตตัวกลม 
•  โน๊ตเขบ็ต 1 ชั้น (Sixteenth note) มีค่าเท่ากับ 1/16 ของโน๊ตตัวกลม

แนะนำโน๊ตเปียโน ตัวอักษรภาษาอังกฤษแต่ละตัว

โน๊ตเปียโนพื้นฐานของดนตรีสากล มีทั้งหมด 7 เสียง โดยนิยมเขียนโน๊ตเปียโน ตัวอักษรภาษาอังกฤษ แทนเสียงแต่ละระดับ เพื่อให้สามารถสื่อความหมายได้ตรงกันทั่วโลก

• C = โด (Do) เป็นโน๊ตตัวแรก ซึ่งอยู่ห่างจากเส้นที่ 1 ลงมา 1 ช่อง จึงต้องเขียนเส้นน้อยเพิ่ม โดยลากทับผ่านตัวโน๊ต โดยเมื่อเทียบโน๊ตกับลิ่มนิ้วของเปียโน จะพบว่า โน๊ต C จะอยู่นำหน้าลิ่มนิ้วสีดำ ที่เป็นกลุ่มละ 2 คีย์เสมอ (ลิ่มนิ้วสีดำจะเป็นแบบ 2 คีย์ สลับกับ 3 คีย์)
• ต่อจากโน๊ต C จะเรียงต่อไปตามลำดับอักษรภาษาอังกฤษ ได้แก่ D = เร (Re), E = มี (Mi), F = ฟา (Fa), G = ซอล (Sol), A = ลา (La), B = ที (Ti) แล้ววนไปที่ C ถัดไป ซึ่งมีเสียงสูงขึ้นกว่าเดิม 1 Octave

แบบฝึกอ่าน และเล่นโน๊ตเพลงง่ายๆ

การอ่านโน๊ตเพลง ควรเริ่มอ่านจากโน๊ตเพลงง่ายๆ ไม่ซับซ้อน ในช่วงแรก อาจเขียนตัวอักษรกำกับไว้ที่บรรทัดห้าเส้นก่อน เพื่อให้เกิดความคุ้นชิน จดจำได้ง่าย ซึ่งนักดนตรีมือใหม่บางท่าน อาจใช้วิธีติดชื่อตัวโน๊ตลงบนลิ่มคีย์ เพื่อช่วยให้จำติดตา

เพลงหนูมาลี เป็นเพลงพื้นฐาน ที่สามารถใช้ฝึกอ่านโน๊ต และฝึกกล้ามเนื้อมือ ให้คุ้นชินกับน้ำหนักลิ่มนิ้วได้เป็นอย่างดี

• เริ่มอ่านจาก Treble Clef แถวบน ใช้มือขวาเล่น 
• ตัวเลข 4/4 หมายความว่า ใน 1 ห้องมี 4 จังหวะ กำหนดให้โน๊ตตัวดำมีค่า 1 จังหวะ
• เริ่มอ่านตัวโน๊ตจาก “ หนู มา ลี มี ” จะได้เป็น “ E D C D หรือ มี เร โด เร ”
• ฝึกทบทวนซ้ำให้ชำนาญ จนเห็นตัวโน๊ตแล้วนึกเสียงได้เลย โดยไม่ต้องอ่านตัวอักษร

เทคนิคการอ่านโน๊ตเปียโน ง่ายๆ สำหรับมือใหม่

• อ่านกุญแจประจำหลักเสมอ
• เริ่มอ่านจากซ้ายไปขวา เป็นการไล่จากเสียงต่ำไปเสียงสูง
• ท่องจำโน๊ตเปียโนพื้นฐานให้ได้ ฝึกอ่านจากโน๊ตเพลงง่ายๆ ก่อน
• จำโน๊ตเปียโน ตัวอักษรที่อยู่ในช่องว่าง ของบรรทัดห้าเส้น (G Clef) ว่า “ F A C E ” แล้วไล่โน๊ตข้างเคียงทีละครึ่งช่อง ตามลำดับตัวอักษรภาษาอังกฤษ หรืออาจจำโน๊ตกลุ่มที่ทับเส้น E G B D F ว่า Every Good Boy Deserves Fudge ด้วยก็ได้ เป็นการจำโน๊ตเปียโน ง่ายๆ แบบพื้นฐานที่สุด